Το Μουσείο είναι κλειστό

e-tickets

e-payments

40 χρόνια ενεργής παρουσίας

Τετάρτη 6 Δεκεμβρίου 2023
|

    Το Πανόραμα του Νισήμ Λεβή

    Από τις καλύτερες συσκευές που κατασκευάστηκαν ποτέ για την προβολή γυάλινων διαφανειών θεωρείται ο προβολέας «Stereo Classeur Taxiphote Jules Richard», που κυκλοφόρησε στην αγορά λίγο πριν το 1900. Είχε τη μορφή επίπλου, που περιλάμβανε και θήκες για τις γυάλινες πλάκες. Μία τέτοια συσκευή διέθετε ο Νισήμ Λεβής για να προβάλλει τις φωτογραφίες του.

    Μετά την βίαιη εκτόπιση του εβραϊκού πληθυσμού, όλα σχεδόν τα εβραϊκά σπίτια καταληστεύθηκαν. Η οικία Λεβή καταληστεύθηκε και αυτή. Καθώς 500 γυάλινες πλάκες βρίσκονταν στο ίδιο έπιπλο με τον προβολέα Taxiphote, κλάπηκαν μαζί του και ευτυχώς δεν σκορπίστηκαν.

    Στα 1945 ο προβολέας και οι πλάκες είχαν καταλήξει στα χέρια ενός νεαρού, που είχε στήσει μια πλανόδια «επιχείρηση» προβολής στους δρόμους των Ιωαννίνων. Με ευτελές αντίτιμο, οι πελάτες έβλεπαν το «πανόραμα», δηλαδή τις παλιές στερεοσκοπικές διαφάνειες μιας μάλλον άγνωστης -γι’ αυτούς- αστικής οικογένειας. Όσα είχε ζήσει η οικογένεια Λεβή στις αρχές του 20ού αιώνα, σαράντα χρόνια αργότερα φάνταζαν στα Ιωάννινα σαν κάτι εξωτικό. Τόσο πολύ είχε φτωχύνει η πόλη.

    Την άνοιξη του 1945, δηλαδή μόλις οι συγκοινωνίες το επέτρεψαν, η Γιέτη, εγγονή του Δαβιτζών Λεβή, και ο σύζυγός της, Ασέρ Μωυσής, που είχαν διασωθεί, επισκέφθηκαν τα Ιωάννινα, συνάντησαν τυχαίως τον νεαρό με το «πανόραμα» και αναγνώρισαν τις φωτογραφίες. Αμέσως, αγόρασαν τον προβολέα και τις διαφάνειες. Το παρελθόν της οικογένειας είχε πάρει και πάλι μορφή. Τα πρόσωπα που χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα επέστρεφαν μέσα από τις φωτογραφίες. Το 1976, σε παλαιοπωλείο της Αθήνας βρέθηκαν 50 ακόμα γυάλινες φωτογραφίες του Νισήμ Δ. Λεβή από τον Γιαννιώτη συλλέκτη κ. Φίλιππο Γιωβάννη, ο οποίος είχε την καλοσύνη να παραδώσει τις διαφάνειες αυτές στους απογόνους του Νισήμ Λεβή.

    Η θεματική και χρονολογική ταξινόμηση, όπως και η αναγνώριση ανθρώπων και τοποθεσιών, ήταν μια κοπιαστική εργασία που ξεκίνησε από το δισέγγονο του Δαβιτζών, Ραφαήλ Μωυσή και ολοκληρώθηκε από το γιό του Αλέξανδρο με τη δημιουργία του βραβευμένου από την Ακαδημία Αθηνών βιβλίου του «Το Πανόραμα του Νισήμ Λεβή».

    Επιστροφή