Η συναγωγή αποτελεί το κέντρο της εβραϊκής κοινότητας και χώρο ομαδικής προσευχής και μελέτης. Η συναγωγική αρχιτεκτονική υπακούει σε θρησκευτικούς κανόνες (αλαχότ) και κρατικούς νόμους∙ παράλληλα, δέχεται επιρροές από την αρχιτεκτονική παράδοση της περιοχής όπου ζει κάθε κοινότητα. Στην Ελλάδα απαντούν δύο κύριοι τύποι συναγωγών, οι οποίοι διαφοροποιούνται ως προς την τοποθέτηση στον χώρο των βασικών τους στοιχείων: ο ρωμανιώτικος και ο σεφαραδίτικος.
Οι δύο συναγωγές των Ιωαννίνων, η Kαχάλ Καντόσς Γιασσάν (παλιά συναγωγή), και η Kαχάλ Καντόσς Χαντάσς (νέα συναγωγή) οικοδομήθηκαν με βάση τον ρωμανιώτικο τύπο, στον οποίο ανιχνεύονται βυζαντινές και ρωμανικές επιδράσεις. Η Kαχάλ Καντόσς Γιασσάν, γνωστή και ως «παλιό Συναγώι», οικοδομήθηκε από Εβραίους της Ιταλίας και της Σικελίας, οι οποίοι μετοίκησαν στην πόλη τον 16ο αιώνα. Βρίσκεται στην εβραϊκή συνοικία του Κάστρου και γνώρισε διάφορες κατασκευαστικές φάσεις, με κυριότερη αυτή του 1829, η οποία έδωσε στη συναγωγή τη μορφή που έχει σήμερα. Στην αυλή υπάρχει κρήνη και μόνιμη κατασκευή για τη σουκά, την καλύβα του Σουκότ (Γιορτή της Σκηνοπηγίας). Η είσοδος στον ευρύχωρο ισόγειο χώρο, ο οποίος προοριζόταν αποκλειστικά για τους άνδρες, είναι στα δυτικά, ενώ οι γυναίκες μπαίνουν στον γυναικωνίτη, μεχιτσά, ο οποίος βρίσκεται σε υπερυψωμένο χώρο, από εξωτερική σκάλα στη βόρεια πλευρά. Ο κεντρικός τετράγωνος χώρος ορίζεται από τέσσερις κίονες, που ενώνονται με τόξα.
Τα δύο βασικά στοιχεία κάθε συναγωγής είναι το Εχάλ και το Βήμα. Το Εχάλ είναι μια εσοχή, μαρμάρινη στην περίπτωση της Καχάλ Καντόσς Γιασσάν, στον ανατολικό τοίχο, όπου φυλάσσονται τα ιερά βιβλία της Τορά. Το Βήμα βρίσκεται στον δυτικό τοίχο, είναι υπερυψωμένο και από εκεί διαβάζουν την Τορά το Σάββατο, στις γιορτές και στις τελετές. Επίσης, υπάρχει η Τεβά, που είναι ένα αναλόγιο στο επίπεδο του δαπέδου, απέναντι από το Εχάλ.
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των γιαννιώτικων συναγωγών αποτελεί ένα μικρότερο κτίσμα, δίπλα στον κυρίως χώρο, γνωστό ως μινιάν, το οποίο χρησίμευε ως βοηθητικός χώρος. Εδώ επίσης γινόταν η λειτουργία τις καθημερινές με τον μικρότερο απαραίτητο αριθμό πιστών για να τελεστεί λειτουργία.
Δείτε την Ψηφιακή Παρουσίαση
