Η εβραϊκή ταυτότητα διατηρείται μέσα από ιδιαίτερα έθιμα για τους τρεις βασικούς σταθμούς της ζωής των μελών της κοινότητας, τον γάμο, τη γέννηση και τον θάνατο.
Με αυστηρές πρακτικές ενδογαμίας, που περιλάμβαναν τις κοντινές εβραϊκές κοινότητες, όπως τα Τρίκαλα, την Πρέβεζα και την Κέρκυρα, και ίσχυαν μέχρι και τα μέσα του 20ού αιώνα, οι Ρωμανιώτες των Ιωαννίνων διαφύλασσαν τη δημογραφική ισορροπία της κοινότητάς τους. Τον 19ο αιώνα συχνά οι γάμοι κανονίζονταν από τους γονείς των νέων, ενώ μέχρι το 1940 συνηθισμένα ήταν τα προξενιά, με τα «ανεβάσματα» και τα «κατεβάσματα» ανάμεσα στα σπίτια των μελλόνυμφων. Η προίκα, εκτός από χρήματα, περιλάμβανε τα απαραίτητα για το καινούριο σπιτικό και επιδεικνυόταν την Πέμπτη πριν τον γάμο, στο σπίτι της νύφης.
Εξαιρετική στιγμή του εβραϊκού γάμου είναι η ανάγνωση του γαμήλιου συμβολαίου, της κετουμπά, που συνέτασσαν ειδικοί εκτιμητές και όπου, εκτός από την ακριβή περιγραφή και εκτίμηση της προίκας της νύφης, δηλώνονταν και οι αμοιβαίες συζυγικές υποχρεώσεις. Άλλη συνήθεια ήταν η ανταλλαγή δώρων μεταξύ των μελλόνυμφων. Το συνηθέστερο δώρο προς τη νύφη ήταν μακριά χρυσή αλυσίδα. Ο γάμος τελείτο τις πρώτες δεκαπέντε μέρες κάθε μήνα, όσο γεμίζει το φεγγάρι, και όχι σε περιόδους μεγάλων θρησκευτικών γιορτών. Την παραμονή του γάμου, η μέλλουσα νύφη τελούσε τελετουργικό λουτρό, το μίκβε, από τις σημαντικότερες γυναικείες υποχρεώσεις για την επίτευξη πνευματικής κάθαρσης και αγνότητας. Τα ρωμανιώτικα σπίτια των Ιωαννίνων διέθεταν συχνά στο υπόγειο στέρνα, που χρησίμευε ως μίκβε. Ο γάμος τελείτο στο Συναγώι, κυρίως Κυριακή απόγευμα: το ζευγάρι στέκεται κάτω από τη χουπά, ένα λευκό ύφασμα ή ένα ταλέθ τεντωμένο σε τέσσερα στηρίγματα, σύμβολο του καινούργιου σπιτικού και της θείας σκέπης.
Δείτε την Ψηφιακή Παρουσίαση
