Μερικά από τα εβραϊκά έθιμα της Κέρκυρας παρουσίαζαν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, αποτέλεσμα συνήθως της πολυπολιτισμικότητας του νησιού και της συγκατοίκησης ετερόκλητων κοινοτήτων με διαφορετικές ρίζες και θρησκείες.
Κατά το Πουρίμ (Γιορτή των Κλήρων) διαβάζονταν τα πιγιουτίμ, λειτουργικά ποιήματα, που τραγουδιούνταν στο ιδιαίτερο τοπικό ελληνικό ιδίωμα ή ακόμα και στα αραμαϊκά. Τότε διαβαζόταν και η Μεγκιλά με τη βιβλική ιστορία της Εσθήρ. Οι ασημένιες θήκες των Κυλίνδρων της Εσθήρ από την Κέρκυρα έχουν ένα ιδιαίτερο σχήμα μικρού κυλίνδρου διακοσμημένο με συρματερή τεχνική (φιλιγκράν), μια πιθανώς ενετική επιρροή. Σύμφωνα με ένα ακόμη έθιμο, η νύφη προσέφερε μετά τον γάμο, κατά το Πουρίμ, στο γαμπρό μια Μεγκιλά ως δώρο.
Μία ιδιαιτερότητα κατά τον εορτασμό του Πέσαχ, ήταν η παρασκευή Ματσότ (Αζύμων) με διάφορα σχήματα και δαντελωτές διακοσμήσεις. Έφτιαχναν, επίσης, με μέλι, αυγά και αμύγδαλα ένα δυτικότροπο γλυκό, τη φρόζα, που ήταν γαρνιρισμένο με μαρέγκα. Μετά το Πέσαχ έφτιαχναν ένα άλλο γλυκό, με ζυμάρι και αμύγδαλα, το πιστί, οθωμανικής προέλευσης (Tezpişti).
Μεταξύ των ιδιαίτερων εθίμων των Κερκυραίων Εβραίων ήταν ο εορτασμός της τρίτης νύχτας μετά τη γέννηση, όταν, σύμφωνα με την παράδοση, οι Τρεις Μοίρες επισκέπτονταν το παιδί και προκαθόριζαν τη μοίρα του. Έβαζαν χρυσά νομίσματα και κλαδάκια απήγανου στην κούνια του μωρού και κερνούσαν τους επισκέπτες «κουκκούδι», ένα μείγμα από βρασμένο σιτάρι, ρόδι και σταφίδες. Η γιορτή αυτή ονομαζόταν «Μοίρες». Το αρχαιοελληνικό παιχνίδι των πεσσών («αστράγαλοι») είχε επίσης επιζήσει μεταξύ των Κερκυραίων εβραιόπουλων.
Ιδιαίτερα προοδευτικοί φάνηκαν οι Κερκυραίοι Εβραίοι, όταν στη δεκαετία του 1930 άρχισαν, υπό τον Ραβίνο Ιακώβ Νεχαμά, να οργανώνουν τελετές ενηλικίωσης για τα κορίτσια (Μπατ Μιτσβά) σε αναλογία με το Μπαρ Μιτσβά των αγοριών. Σύμφωνα με τη μαρτυρία της Νάτας Γκατένιο-Όσμο, αυτό έγινε κατ’ αντιστοιχία με την τελετή ενηλικίωσης των Καθολικών Χριστιανών του νησιού, έτσι ώστε να μην αισθάνονται οι εβραιοπούλες διαφορετικές.
Δείτε την Ψηφιακή Παρουσίαση
Μεγκιλά, κυλινδρική θήκη για την περγαμηνή με την ιστορία της Εσθήρ, με λεπτουργική συρματερή διακόσμηση. Κέρκυρα, 19ος αι. Συλλογή Ε.Μ.Ε.
Ματσότ (άζυμα) και μπισκότα για το Πέσαχ σε διάφορα σχήματα. Ένα μοναδικό έθιμο της Κέρκυρας. Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Μ.Ε.
Περγαμηνή με την ιστορία της Εσθήρ σε ασημένια κυλινδρική θήκη, πιθανότατα κατασκευασμένη στην Κέρκυρα κατά τον 19ο αιώνα. Συλλογή Ε.Μ.Ε.
Χάλκινη κουταλοθήκη από την Κέρκυρα. Πλάκα χαραγμένη με το Αστέρι του Δαβίδ και τα αρχικά «Σ.Β» (Σαμπετάι Χαγουέλ;) 1914. Στην κορυφή χαραγμένο «ΚΕΡΚΥΡΑ». Συλλογή Ε.Μ.Ε.
Παραδοσιακά χρυσά σκουλαρίκια από την Κέρκυρα, αρχές 20ου αιώνα. Συλλογή Ε.Μ.Ε.
ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΤΟ ΠΟΥΡΙΜ. Παραδοσιακά ρωμανιώτικα τραγούδια του Πουρίμ από τα Ιωάννινα και την Άρτα, εκδοθέντα από τον Μωυσή Αβραάμ, δάσκαλο του εβραϊκού σχολείου της Κέρκυρας, το 1931. Συλλογή Ε.Μ.Ε.
Μέλος της οικογένειας Μάτσα από την Κέρκυρα με στολή μεταμφίεσης για το Πουρίμ, 1920 – 1930. Συλλογή Ε.Μ.Ε.
Ο Ραφαήλ Φέρο, γιος του προέδρου της Εβραϊκής Κοινότητας της Κέρκυρας, με αμφίεση για το Πουρίμ, φωτογραφία του Ι. Μάτσα στην Κέρκυρα τον Φεβρουάριο του 1938. Συλλογή Ε.Μ.Ε.
Ο Δαβίδ Λεοντσίνι με αμφίεση για το Πουρίμ, Κέρκυρα, περίπου 1937. Συλλογή Ε.Μ.Ε.
Παιδιά με στολές μεταμφίεσης του Πουρίμ στην Κέρκυρα, περίπου το 1936. Από αριστερά προς τα δεξιά: Ραφαήλ Φέρο, Δαβίδ Λεοντσίνι, Μυριάμ Φέρο (αδελφή του Ραφαήλ), Νίνος Καλώνυμος, Στέλλα Πολίτη. Συλλογή Ε.Μ.Ε.
Προσευχητήριο για τις δύο πρώτες ημέρες του Σσαβουότ, τυπωμένο στο τυπογραφείο του Ιωσήφ Ναχαμούλη, στην Κέρκυρα, το 1886 που περιλαμβάνει το μυστικιστικό κείμενο του Ισραήλ Νατζάρα από την Σαφέντ. Συλλογή Ε.Μ.Ε.
Λυχνία για τo Χανουκκά διακοσμημένη με τυπικά δυτικά σεφαραδίτικα σχέδια και το Αστέρι του Δαβίδ. Ανήκε στην οικογένεια Ματαθία από την Κέρκυρα, 1910 - 1920. Συλλογή Ε.Μ.Ε.
Κετουμπά, εικονογραφημένο γαμήλιο συμβόλαιο, με μαύρο μελάνι και νερομπογιά πάνω σε περγαμηνή, για το γάμο του Μεναχέμ, πρωτότοκου γιου του Αβραάμ Βελλέλη, με την Κόρι, κόρη του Ρέουμπεν Βελλέλη. Ο γάμος έγινε στη Ρωμανιώτικη Συναγωγή της Κέρκυρας στις 6 Κισλέβ 5565 (9 Noεμβρίου 1804). Συλλογή Ε.Μ.Ε.
Επιστροφή
