Η Θεσσαλονίκη, «Μητέρα του Ισραήλ» – «Madre de Israel», υπήρξε η μητρόπολη του μεσογειακού εβραϊσμού. Ο πληθυσμός της Κοινότητας, που κατά διαστήματα αποτελούσε την πλειοψηφία σε ένα κοσμοπολίτικο μείγμα Ελλήνων, Τούρκων, Αρμενίων, Φράγκων και Σλαύων, καθόριζε τη φυσιογνωμία της πόλης και της έδινε το χαρακτηριστικό της χρώμα.
Η από αρχαιότητας παρουσία των Εβραίων στην πόλη, καθώς και ο μεγάλος αριθμός των Σεφαραδιτών από τα τέλη του 15ου αιώνα, διαμόρφωσαν την αστική χωροταξία. Οι Εβραίοι της πόλης ήταν απλωμένοι σε ολόκληρο τον αστικό ιστό, ανάλογα με το επάγγελμα ή την οικονομική τους επιφάνεια. Έτσι έβρισκε κανείς τους πάμφτωχους λιμενεργάτες στις δυτικές συνοικίες, κοντά στο λιμάνι, ενώ το άλλο άκρο της κλίμακας αποτελείτο από τους εύπορους αστούς της συνοικίας των Εξοχών – Las Kampanias. Από το μέρος αυτό του πληθυσμού, προέρχονται και οι περισσότεροι Θεσσαλονικείς επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος, κάνοντας έτσι τη συλλογή των μαρτυριών σήμερα κάπως μονόπλευρη, αφού δεν βρίσκονται εύκολα μάρτυρες από τους πρώτους.
Ιστορικές συγκυρίες, όπως η μεγάλη πυρκαϊά του 1917, που κατέκαψε το κέντρο της πόλης, αναγκάζοντας πολλούς Εβραίους να καταφύγουν σε συνοικισμούς στα όριά της, όπως το Κάμπελ, συνέβαλλαν και αυτές στη διαμόρφωση της ιδιαίτερης αστικής εικόνας. Οι συνοικίες αυτές, αν και σαφώς διακριτές, ποτέ δεν είχαν το χαρακτήρα γκέττο, αφού πάντοτε υπήρχαν διάσπαρτες και άλλες εθνικότητες μέσα τους. Τέτοιο χαρακτήρα θα έπαιρναν μόνο κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, στο πλαίσιο του σχεδίου των κατακτητών για τη σύλληψη και τον ολοκληρωτικό αφανισμό του τόσο χαρακτηριστικού και ιστορικού αυτού μέρους του πληθυσμού της πόλης.
Σήμερα, ελάχιστα είναι δυστυχώς τα ίχνη της πολυάριθμης αλλοτινής παρουσίας των Εβραίων στην πόλη, που έχει έτσι στερηθεί ενός από τα σημαντικότερα και πιο κοσμοπολίτικα κομμάτια του πληθυσμού της.
Δείτε την Ψηφιακή Παρουσίαση
