Αφιερωμένη στη μνήμη του Νίκου Σταυρουλάκη, η έκθεση αυτή αποτελεί ένα πρώτο βήμα για την προβολή της γενικής εικόνας του ως εικαστικού. Περιλαμβάνει επτά ενότητες που αντιπροσωπεύουν το έργο του στους τομείς της λαϊκής τέχνης και της εθνολογίας, των θρησκευτικών απεικονίσεων, της καλλιγραφίας, του design, της χαρακτικής και της ζωγραφικής, ενώ η τελευταία ενότητα με τον τίτλο «Ακούραστος Δημιουργός» περιλαμβάνει διάφορα άλλα έργα του. Σχεδόν όλα τα έργα προέρχονται από τις συλλογές του ΕΜΕ και τη Συναγωγή Etz Hayyim, Χανιά.
Ο Νίκος Σταυρουλάκης (εφεξής Ν.Σ.) δεν ήταν μόνον εικαστικός, αλλά και ερευνητής. Έτσι, η καλλιτεχνική φύση του δεν μπορεί να ξεχωρίσει από την επιστημονική του έρευνα. Μπορεί να χαρακτηριστεί ως ιστορικός που εισήγαγε καλλιτεχνικές μεθόδους για να αναπαραστήσει τον εβραϊκό βίο του παρελθόντος μαζί με τα συναισθήματα και τα ευρήματα που γεννήθηκαν από την έρευνά του. Στα μάτια του ο εβραϊκός βίος του παρελθόντος απεικονίστηκε ως μοναδική και διαρκής ιστορική πραγματικότητα, εν μέρει γνωστή και εν μέρει άγνωστη, την οποία προσπάθησε να ανασυγκροτήσει και να παρουσιάζει επί πολλά χρόνια. Η έρευνα και η αναπαράσταση έτρεφαν η μία την άλλη.
Η πλούσια μόρφωση που έλαβε του επέτρεπε να αποκτήσει ευρεία γνωστική και καλλιτεχνική αντίληψη για τη Διασπορά, να εντοπίσει τις διαχρονικές και διατοπικές διαφοροποιήσεις, οι οποίες εμπλουτίζουν τη συνολική παρουσία του εβραϊκού κόσμου. Η ιδεολογική του θέση ήταν ότι «το να είσαι εβραίος είναι θέμα αρχών και βούλησης για τη διατήρηση και τη γνωστοποίηση στη Διασπορά των τεκμηρίων της παράξενης ιστορίας της».
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ
Ο Νίκος Σταυρουλάκης (1932-2017)[1] ήταν γιος του Πέτρου Σταυρουλάκη και της Άννας Πίνχας. Γεννήθηκε στο Fond du Lac του Winsconsin. Το 1954 αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της Notre Dame της πολιτείας Indiana, με πτυχίο Bachelor of Arts στην Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία και Φιλοσοφία. Το 1956 απέκτησε Master of Arts στην Ισλαμική και Μεσανατολική Τέχνη και Αρχιτεκτονική. Ξεκίνησε την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής στην Ισλαμική Τέχνη και Αρχιτεκτονική στη Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών, υπό τον καθηγητή David Rice, στο University of London.
Το 1958 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου δίδαξε και εργάστηκε ως ζωγράφος και χαράκτης. Έργα του εκτέθηκαν στην Αθήνα, το Λονδίνο, το Παρίσι, τη Νέα Υόρκη και την Ιερουσαλήμ.
Το 1965 έγινε επίσημα μέλος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών και το 1969 εγκαταστάθηκε στο Ισραήλ, όπου έλαβε το εβραϊκό του όνομα Daniel Hannan. Κατά τη διαμονή του στην Ιερουσαλήμ υπηρέτησε ως διευθυντής της ανασκαφής στη Santa Maria Allemana που πραγματοποίησε το Jerusalem Foundation από το 1969 ως το 1971. Από το 1972 ως το 1974 δίδαξε Βυζαντινή Τέχνη και Αρχιτεκτονική στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ. Το 1975 ολοκλήρωσε τη διατριβή του με θέμα «Εικόνες της Λαύρας του Αγίου Σάββα στην έρημο της Ιουδαίας», με επιβλέποντα στον καθηγητή Bezalel Narkiss. Έπειτα, επέστρεψε στην Αθήνα, όπου δίδαξε βυζαντινή, ισλαμική και οθωμανική ιστορία και τέχνη.
Σημείο καμπής στη ζωή του υπήρξε το 1977, όταν σε ένα δωμάτιο δίπλα στη Συναγωγή της Αθήνας άρχισε να οικοδομεί τις προϋποθέσεις για την δημιουργία του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδος. Η αρχή του ήταν ότι «δεν θα έπρεπε να είναι ένα μουσείο Ολοκαυτώματος, αλλά ένα μουσείο το οποίο θα αναπαριστά την εβραϊκή ζωή, τη ζωή των απλών καθημερινών ανθρώπων που βρέθηκαν παγιδευμένοι από τρομερά γεγονότα, ένα μουσείο για το πώς έζησαν. Το μουσείο θα πρέπει να είναι ένας σύνδεσμος με το παρελθόν που καταστράφηκε τελείως» (από συνέντευξή του στον Βίκτωρα Ελιέζερ). Έκτοτε, μεγάλο μέρος του έργου του συνδέθηκε με την ανάπτυξη του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδος, στο οποίο υπηρέτησε ως διευθυντής έως το 1993. Έπειτα, εγκαταστάθηκε στα Χανιά και μέχρι τον θάνατό του αφιερώθηκε για την αποκατάσταση και αναβίωση της Συναγωγής Etz Hayyim, που στέκονταν σε ερειπιώδη μορφή από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η αποκατάσταση άρχισε το 1996, υπό τη διεύθυνσή του, και το κτίριο έγινε πάλι οίκος προσευχής το 1999. Το 2000 ο Ν.Σ. ταξίδεψε επανειλημμένα στη Θεσσαλονίκη για να προσφέρει τις γνώσεις του σχετικά με την ίδρυση του μουσείου της τοπικής ισραηλιτικής κοινότητας.
Το 2010 η Συναγωγή Etz Hayyim έλαβε επισήμως τη μορφή μη κερδοσκοπικής οργάνωσης, ενώ ο Ν.Σ. παρέμεινε ο πνευματικός οδηγητής της μέχρι τον θάνατό του.
(Πηγή: https://www.etz-hayyim-hania.org/nyt-obituary-nikos-stavroulakis/)
Δημοσιευμένα έργα
Sephardi and Romaniote Jewish Costumes in Greece and Turkey, Athens, The Jewish Museum of Greece, 1986.
Cookbook of the Jews of Greece, Athens, Lycabettus Press, 1986.
The Jews of Greece, Athens, Talos Press, 1990.
Jewish Sites and Synagogues of Greece, Athens, Talos Press, 1992.
Salonika, Jews and Dervishes, Athens, Talos Press, 1993.
Salonika, A Family Cookbook, Athens, Talos Press, 1997.
[1] Να μη γίνει σύγχυση με τον Νίκο Σταυρουλάκη (1905-1976), επιφανή σύγχρονο Έλληνα καλλιτέχνη, γνωστό για τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό του.
Επιστροφή στις Ψηφιακές Εκθέσεις
