Το ντοκιμαντέρ «Συναγωνιστής: Έλληνες Εβραίοι στην Εθνική Αντίσταση», δημιουργήθηκε για να συνοδεύσει την ομότιτλη περιοδική έκθεση του ΕΜΕ, στo πλαίσιo προγραμματικής συμφωνίας συνεργασίας με την πρεσβεία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στην Αθήνα.
Η ιδέα για τη δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ, γεννήθηκε μέσα από την ερευνητική και οργανωτική προετοιμασία της έκθεσης «Συναγωνιστής. Έλληνες Εβραίοι στην Εθνική Αντίσταση». Η έκθεση και το ντοκιμαντέρ αποτελούν τις δύο μορφές μιας κοινής ερευνητικής διαδρομής. Ουσιαστικά πρόκειται για την αφήγηση της ίδιας ιστορίας με διαφορετικό τρόπο. Εκτός από άγνωστο φωτογραφικό υλικό και σημαντικά ντοκουμέντα, το ντοκιμαντέρ σχεδιάστηκε με βασικό στόχο την αξιοποίηση ορισμένων από τα σημαντικότερα ιστορικά τεκμήρια που απόκεινται σήμερα στις συλλογές του ΕΜΕ. Για τη δημιουργία του φιλμ, αξιοποιήθηκαν οι 17 από τις συνολικά 25 βιντεοσκοπημένες προφορικές μαρτυρίες από άνδρες και γυναίκες, από διάφορες εβραϊκές κοινότητας της χώρας, που συμμετείχαν στην Εθνική Αντίσταση. Οι μαρτυρίες καταγράφηκαν μέσα σε διάρκεια πέντε ετών και αποτελούν σήμερα κομμάτι του Αρχείου Προφορικής Ιστορίας του ΕΜΕ. Ο σκηνοθέτης Ντάβιντ Γαβριηλίδης δημιούργησε ένα ψηφιδωτό αφηγήσεων που ακολουθούν με τη μέγιστη δυνατή ζωντάνια τη δύσκολη και γοητευτική διαδρομή των Εβραίων μαχητών, από το σκοτάδι της Κατοχής και το σκίρτημα της Αντίστασης, την απόδραση από τα γκέττο, την έξοδο στο βουνό, τις κακουχίες, την αλληλεγγύη και τις σκληρές μάχες που οι περισσότεροι από αυτούς έδωσαν, εναντίον των κατοχικών στρατευμάτων, ως αντάρτες. Με τον απαράμιλλο τρόπο της κινούμενης εικόνας, ο «Συναγωνιστής» συρράπτει εξομολογήσεις ανθρώπων που δεν βρέθηκαν ποτέ στον ίδιο χώρο, ωστόσο συνομιλούν και θα συνομιλούν για πάντα ως «Συναγωνιστές». Αν η έκθεση ανταποκρίνεται στο καθήκον, τη βαθιά υποχρέωση και την ειλικρινή επιθυμία να τιμηθούν όσοι διέφυγαν το Ολοκαύτωμα και πολέμησαν τους Ναζί στο πλευρό χιλιάδων Χριστιανών συμπατριωτών τους, τότε το ντοκιμαντέρ είναι στην κυριολεξία η κιβωτός στην οποία διασώζονται οι φωνές, οι χειρονομίες, η έκφραση του προσώπου τους. Το ίδιο πάθος με το οποίο έκαναν αυτό για το οποίο τους τιμάμε σήμερα.
