ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΒΛΑΧΟΣ (1873-1956)
Η εβραϊκή κοινότητα των Ιωαννίνων
Το 1928 η παλαιότατη και άλλοτε πολυπληθής εβραϊκή κοινότητα των Ιωαννίνων αριθμούσε 1.963 μέλη (9% των κατοίκων). Στις 25.3.1944 εκτοπίστηκαν 1.850 μέλη της κοινότητας. Επέζησαν, συμπεριλαμβανομένων και όσων είχαν αποφύγει τον εκτοπισμό, μόνον 163.
Ο ιεράρχης
Από το 1916 ως το 1949 μητροπολίτης Ιωαννίνων ήταν ο Σπυρίδων Βλάχος (1873-1956), που είχε διακριθεί στον αυτονομιστικό αγώνα των Βορειοηπειρωτών. Διαδραμάτισε ενεργό ρόλο για τη συνθηκολόγηση του ελληνικού στρατού μετά τη γερμανική επίθεση, ώστε να αποφευχθεί η αιχμαλωσία του. Το 1949 εκλέχθηκε αρχιεπίσκοπος Αθηνών.
Μέριμνα και παραμυθία
Μετά τον εκτοπισμό των εβραίων των Ιωαννίνων επακολούθησε λεηλασία της κινητής περιουσίας τους. Ο μητροπολίτης Σπυρίδων φρόντισε να συγκεντρωθούν οι κύλινδροι του Νόμου και άλλα λειτουργικά αντικείμενα από την Παλιά Συναγωγή και τα διαφύλαξε στο κτίριο της Μητρόπολης. Επίσης, φρόντισε να συγκεντρωθούν οι ραπτομηχανές από τα εβραϊκά σπίτια, ώστε να είναι στη διάθεση των ιδιοκτητών τους όταν θα επέστρεφαν. Καθώς οι απώλειες ήταν μεγάλες, μερικές ραπτομηχανές παρέμειναν αδιάθετες, πίσω από τη συναγωγή των Ιωαννίνων, για πολλά χρόνια. Ο μητροπολίτης Σπυρίδων και ο δήμαρχος Δημήτριος Βλαχλείδης απέτρεψαν την καταστροφή της Παλαιάς Συναγωγής των Ιωαννίνων από τους Γερμανούς, με το πρόσχημα ότι θα τη χρησιμοποιούσαν ως δημόσια βιβλιοθήκη. Στους δύο άντρες αποδόθηκε η δέουσα τιμή με την αναγραφή των ονομάτων τους σε μαρμάρινη πλάκα που τοποθετήθηκε στη συναγωγή.
Μαρτυρία
«Δεν διαφεύγει ημίν(…)το γεγονός της διαφυλάξεως εις την εν Ιωαννίνοις Ιεράν Μητρόπολιν, ης ηγείτο ως Μητροπολίτης μέχρι της τελευταίας εκλογής εις Αρχιεπίσκοπον η Υ.Μ., των κυλίνδρων της Ιεράς ημών Βίβλου και λοιπών ειδών της αυτόθι Ιεράς Συναγωγής, παραδοθέντων μετά την απελευθέρωσιν εκ μέρους της Υμετέρας Μακαριότητος εις τους ελαχίστους διασωθέντας Ισραηλίτας, δι’ ας αγαθοεργίας ευχαριστούμεν Ταύτην εξ όλης της καρδίας ημών.» Απόσπασμα επιστολής του Αρχιραβίνου Μωυσή Πέσαχ (10.6.1949) (Φωτεινή Κωνσταντοπούλου, Θάνος Βερέμης, Οι Έλληνες Εβραίοι. Στοιχεία της ιστορίας τους μέσα από διπλωματικά και ιστορικά έγγραφα του Υπουργείου Εξωτερικών, Αθήνα 1998, σ. 415).
Δείτε την Ψηφιακή Παρουσίαση
