Στην Ήπειρο, η γερμανική πίεση, η δυσκολία του εδάφους και η συνοχή των κοινοτήτων είχαν σαν αποτέλεσμα ελάχιστοι Γιαννιώτες και Αρτινοί να βρεθούν έξω από τον κλοιό, που άρχισε να σχηματίζεται από τον Σεπτέμβριο του 1943. Από το 1942, στον παράνομο Τύπο του ΕΑΜ συνέβαλε τα μέγιστα ο τυπογράφος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά. Οι «απείθαρχοι» νεαροί Σαμουήλ Κοένκαι Σιών Μπακόλας πήραν την τολμηρή απόφαση να εγκαταλείψουν τα Ιωάννινα και έγιναν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρτες (Οκτώβριος 1943) στην περιοχή Πωγωνίου. Πέντε μήνες μετά, τους ακολούθησαν οκτώ δραπέτες του στρατοπέδου της Λάρισας, Μωυσής Μιγιονής (Κατσαμπάς), Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης, Γεσουά Μάτσας, Μιχάλης Βαλαής, Μιχάλης Κοέν, Ιακώβ Γκερσόν, Χαΐμ Μάτσας καιΣολομών Μάτσας. Όλοι υπηρέτησαν στα συντάγματα 15, 85 και 3/40 του ΕΛΑΣ, από τα Ζαγόρια έως την Άρτα.Στην περιοχή Κόνιτσας βρέθηκε κι ο 20χρονος Ιάκωβος Μπαλέστρας, ίσως ο μοναδικός Κερκυραίος που πέρασε στην Ήπειρο για να πολεμήσει τους Γερμανούς.
Στον Εθνικό Δημοκρατικό Ελληνικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ) του Ναπολέοντα Ζέρβα οργανώθηκαν δύο γιατροί: ο στρατιωτικός γιατρός Ερρίκος Λεβήπου, από τα κατεχόμενα Γιάννενα, έστελνε πληροφορίες στους αντάρτες μέχρι τον Μάρτιο του 1944, που εκοπίστηκε με την υπόλοιπη κοινότητα και ο Μιχαήλ Νεγρίν, ο οποίος κατάφερε να βγει στο βουνό και μάλιστα περιέθαλψε Γερμανούς τραυματίες στη Μάχη της Μενίνας (17 Αυγούστου 1944).
Η κοινότητα Άρτας είχε επίσης φωτεινές εξαιρέσεις. Στους λίγους που πήραν την απόφαση για το βουνό ήταν ο γιατρός Λάζαρος Ελιέζερ, με τους Ηλίακαι Ισαάκ Ελιέζερ, που στα τέλη του 1943 ενώθηκαν με τους Eαμίτες αντάρτες στη Χώσεψη. Ο Ελιέζερ προσέφερε ιατρικές υπηρεσίες, ενώ σε μάχες του ΕΛΑΣ πήραν μέρος και οι ΤζάνιΜιζάν, Σαμουήλ Σούσηςκαι Βιδάλ Μεγίρ, Ιωσήφ Βιτάλ, Τσαντίκος Σαδίκκαι ο Σάββας Ίσσηςπου μεταπολεμικά εκτελέστηκε ως «κομμουνιστής». Στην οργάνωση του ΕΔΕΣ στην πόλη της Άρτας, δραστηριοποιήθηκε ο 16χρονος Εμίλ Σαμπάςπου ένα βράδυ, έσκισε μόνος του όλες τις γερμανικές προκηρύξεις μέχρι το γερμανικό στρατιωτικό διοικητήριο εκπλήσσοντας τους χριστιανούς φίλους του. Άλλοι Εδεσίτες ήταν ο Δαβίδ Ναχμίαςπου ανήκε στην προσωπική φρουρά του Ζέρβα, και οι Χατζής Δαβίδκαι Δανιήλ Ιερεμίαςπου έδρασαν στα Τζουμέρκα με την ομάδα του οπλαρχηγού Σπύρου Κολονίκη (Καραμπίνα).
Δείτε την Ψηφιακή Παρουσίαση
