Το επίπεδο αυτό του μόνιμου εκθεσιακού χώρου περιλαμβάνει έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο ανάπαυσης για τον επισκέπτη, που φέρει διακόσμηση χαρακτηριστική της οθωμανικής περιόδου. Πρόκειται για τον Οντά ή Καλό Δωμάτιο ή Δωμάτιο Υποδοχής ή Αρχονταρίκι, όπως συχνά λεγόταν στην ελληνική παραδοσιακή αρχιτεκτονική ορολογία. Ο Οντάς αποτελούσε το κεντρικό δωμάτιο της αστικής οικίας, με μορφή και διακόσμηση κοινές σε Μουσουλμάνους, Εβραίους και Χριστιανούς. Οι τοίχοι του ζωγραφίζονταν με γεωμετρικά σχέδια, ποικίλα άνθινα θέματα, ανεικονικές κοσμικές και βουκολικές παραστάσεις και γιορτινές σκηνές μέσα σε πλαίσια. Στο δάπεδο του Οντά, που καλυπτόταν με τα καλύτερα χαλιά, υπήρχαν χαμηλά και αναπαυτικά μιντέρια (υπερυψώσεις του δαπέδου), τα οποία τα μέλη της οικογένειας και οι φιλοξενούμενοί της χρησιμοποιούσαν για ύπνο και ανάπαυση. Οι Εβραίοι του ελλαδικού χώρου χρησιμοποιούσαν τον Οντά, πέραν των καθιερωμένων, και για τελετές, όπως αρραβώνες, γάμους και περιτομές. Οι ταμπλάδες (ξύλινα πλαίσια) του «Οντά», ζωγραφίθηκαν από τον πρώτο διευθυντή του Μουσείου, τον αείμνηστο Νικόλα Σταυρουλάκη, για να καλύψουν τους τοίχους του στην προηγούμενη στέγη του Μουσείου. Έχουν επανατοποθετηθεί εδώ, προς τιμή της σημαντικής προσφοράς του στο Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος.
Ανάμεσα στον Οντά και την προθήκη του κύκλου της ζωής, βρίσκονται δύο προθήκες, πρόσφατες προσθήκες στο χώρο του ΕΜΕ, που είναι αφιερωμένες στους Εβραίους της Κρήτης. Τα εκθέματα βασίζονται σε οικογενειακά κειμήλια των οικογενειών Καπόν, Μινέρμπο και Άλμπερτ. Περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων κοσμήματα, φωτογραφίες, έγγραφα και θρησκευτικά αντικείμενα, που χρονολογούνται περί τα τέλη του 19ου αιώνα, καθώς και αντικείμενα από την περίοδο της Κατοχής που ανήκαν στους διωκόμενους Εβραίους του νησιού.
Συνδεδεμένο άμεσα με την οικιακή οικονομία είναι το θέμα που καλύπτει η τελευταία προθήκη της μόνιμης έκθεσης: ο κύκλος της ζωής και η καθημερινή ζωή των Ελλήνων Εβραίων. Η εβραϊκή ζωή είχε πάντοτε ως επίκεντρο τη συναγωγή, χώρο προσευχής και μελέτης, καθώς και την εβραϊκή οικία, όπου οι παραδόσεις διατηρούνται και μεταδίδονται από γενιά σε γενιά. Οι γιορτές, οι ιερές τελετές, η προετοιμασία του φαγητού, η αφή των φώτων, η ευλογία των τέκνων και πολλές άλλες οικιακές τελετουργίες μετουσιώνουν την εβραϊκή οικία σε ένα τόπο ιερό. Η οικογενειακή ζωή κατείχε πάντοτε σημαντική θέση στην εβραϊκή παράδοση, συνεπώς ο γάμος υπήρξε ανέκαθεν ένα πολύ σημαντικό γεγονός σε κάθε κοινότητα, το οποίο συνοδευόταν στην Ελλάδα από μία σειρά τελετουργιών, με αφετηρία τον αρραβώνα και αποκορύφωμα την τελετή του γάμου, καθώς και χαρμόσυνους, εκτεταμένους εορτασμούς.
Δείτε επιλεγμένα αντικείμενα από την προθήκη
Γενική άποψη του Οντά, δωμάτιο υποδοχής.
Άποψη της προθήκης 'Εβραίοι της Κρήτης'.
Κετουμπά, εβραϊκό γαμήλιο συμβόλαιο, περιλαμβάνει τις υποχρεώσεις, τόσο της νύφης όσο και του γαμπρού, όπως τις περιγράφει ο Εβραϊκός Νόμος, τη χρηματική αξία της προίκας και μία λεπτομερή καταγραφή της. Η Κετουμπά αυτή αποτελεί πρωιμότερο τύπο των Ιωαννίνων, με το κείμενο να εγγράφεται μέσα σε μία πεταλόσχημη αψίδα, η οποία πλαισιώνεται από κορνίζα με φαρδιές λωρίδες, που αλλού φέρουν βούλες και αλλού τα δημοφιλή οθωμανικά οδοντωτά φύλλα. Φιλοτεχνήθηκε το 1845 για το γάμο του Μωυσή, γιου του Σαμουέλ Μωυσή και της Ρόζας, κόρης του Μιχαέλ Μωυσή.
Μεταξωτό κεφαλομάντηλο λεχώνας με κεντημένα φυλαχτικά σύμβολα, το Όνομα του Θεού «Σσαντάι», τα ονόματα των αγγέλων Σανόι, Σανσανόι, Σεμανγλώφ, καθώς και του Αδάμ και της Εύας, Σμύρνη, 19ος αι.
Η ειδική ευλογία του Μπριτ Μιλά καταγραφόταν στο Άλεφ, ένα ιδιαίτερο έγγραφο των Ρωμανιωτών Εβραίων της Ελλάδας, το οποίο αναρτούσαν στο δωμάτιο της λεχώνας και ενείχε, τόσο θέση φυλαχτού για τη μητέρα και το παιδί, κατά την περίοδο της λοχείας, όσο και πιστοποιητικού της περιτομής. Το συγκεκριμένο, φιλοτεχνήθηκε για τον Γεδιδία Κοέν, που γεννήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 1875, ο οποίος προφανώς δεν είναι άλλος από τον Ραβίνο Γεδιδία από την Πρέβεζα, ο οποίος υπηρετούσε στη Συναγωγή της Πάτρας τη δεκαετία του 1920.
Σύνεργα του Μοέλ, του τελεστή της περιτομής, 19ος – αρχές 20ου αι.
Παραδοσιακές γαμήλιες ενδυμασίες, ύστερος 19ος αι.
Τακούνια, ξύλινα τσόκαρα, Κωνσταντινούπολη, 19ος αι.
Υφαντή βαμβακερή Μπενίκα για την κάλυψη των μαλλιών μετά το λουτρό, Β. Αφρική, ύστερος 19ος αι.
Τα δώρα που λαμβάνει ένας Μπαρ Μίτσβα (Υιός του Καθήκοντος) στη σχετική τελετή: α) Ταλέθ, σάλι προσευχής με τη θήκη του, β) Κιπά, σκουφάκι προσευχής, γ) Σιντούρ, προσευχολόγιο με τις καθημερινές προσευχές, δ) Τεφιλίν, δερμάτινες κυβόσχημες θήκες, που περιέχουν μικρές περγαμηνές με αποσπάσματα από την Τορά και στηρίζονται με λωρίδες στο αριστερό χέρι και στο μέτωπο αντίστοιχα, κατά την πρωινή προσευχή.
Μεταξωτή θήκη διακοσμητικού μαξιλαριού, κεντημένη με μεταξωτές, ασημένιες και χρυσές κλωστές, Ιωάννινα, πρώιμος 19ος αι.
Ασημένιο σκεύος με ένα σύνολο κουταλιών τοποθετημένων γύρω από το κεντρικό δοχείο για το γλυκό, χρησιμοποιούνταν τόσο στα χριστιανικά όσο και στα εβραϊκά σπίτια. Το επίσημο κέρασμα ήταν μία κουταλιά από χειροποίητο γλυκό του κουταλιού, το λεγόμενο στα λαντίνο Ντουλσί, φτιαγμένο από κομμάτια φρούτων, βρασμένα σε σιρόπι.
Τυπική ραβινική ενδυμασία του 19ου αι. Αποτελείται μεταξύ άλλων, από μεταξωτό ριγωτό Αντερί που προέρχεται από τη Θεσσαλονίκη και μαύρο βελούδινο Ντουλαμά, που ανήκε στον Αρχιραβίνο Αθηνών Ηλία Μπαρτζιλάι.
Επιχρωματισμένη λιθογραφία. Απεικονίζει με γλαφυρό τρόπο την τέλεση μίας επιμνημόσυνης δέησης στο εβραϊκό νεκροταφείο του Χάσκιοϊ της Κωνσταντινούπολης. Μία Εβραία, με την τυπική της ενδυμασία, κάθεται δίπλα από ένα περίτεχνο ταφικό μνήμα. Ο ραβίνος που στέκεται δίπλα της, ο οποίος ενδέχεται να είναι και εξειδικευμένος λειτουργός και όχι ραβίνος, εκφωνεί κατά παραγγελία τις προσευχές για τον αποθανόντα, που ίσως ήταν συγγενής της ή κάποιος ονομαστός ραβίνος. Η λιθογραφία αποτελεί ανάτυπο μίας υδατογραφίας, που φτιάχτηκε τη δεκαετία του 1850 από τον Αμαντέο Πρετσιόζι, ευγενή από τη Μάλτα, ο οποίος πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Κωνσταντινούπολη. Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1858.
Επιστροφή
