H ρωμανιώτικη κοινότητα των Ιωαννίνων, όπως όλες οι εβραϊκές κοινότητες, είχε σφιχτή εσωτερική οργάνωση, που διασφάλιζε την ευρυθμία της, ιδίως επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Θρησκευτικός και διοικητικός αρχηγός ήταν ο ραββίνος, που από τον 16ο αιώνα έφερε τον τίτλο του Μαρμπίτζ Τορά. Επιλεγόταν με βάση τη σοφία και την ευθυκρισία του και η θητεία του δεν είχε προκαθορισμένη διάρκεια. Στο διοικητικό του έργο τον συνέδραμε το Μααμάντ, επταμελές νομοθετικό και εκτελεστικό όργανο με εξουσία, με πρόεδρο, τον γκαμπάι, και οικονομικό υπεύθυνο, τον γκουίζμπαρ. Εκπροσωπούσε την κοινότητα στην Υψηλή Πύλη και στις άλλες εθνοτικές ομάδες. Λειτουργούσε και θρησκευτικό δικαστήριο Μπετ Ντιν, επίσημα αναγνωρισμένο από την Οθωμανική αρχή. Με πρόεδρο τον ραββίνο, επέλυε τα ενδοκοινοτικά προβλήματα, βάσει του ταλμουδικού και εθιμικού δικαίου.
Η καθημερινότητα των μελών της κοινότητας ρυθμιζόταν μέσω συγκεκριμένων λειτουργών, όπως ο σσοχέτ, ο ιεροσφαγέας, ο μελαμέντ, ο θρησκευτικός διδάσκαλος, ο σσαμάσς, ο συναγωγικός φροντιστής και κοινοτικός τοποτηρητής. Με τη σύσταση του ελληνικού κράτους και την ενδυνάμωση των κρατικών θεσμών, η κοινοτική οργάνωση διατήρησε μέρος του σημαντικού ρόλου που είχε στο παρελθόν.
Η φιλανθρωπία και η αλληλεγγύη, ακρογωνιαίοι λίθοι του εβραϊσμού μακριά από κάθε διάθεση καπήλευσης για κοινωνική προβολή, συνιστούν αυτονόητες αξίες και όρους επιβίωσης των κοινοτήτων και θεραπεύονται ήδη από τα μεσαιωνικά χρόνια μέσω οργανωμένων κοινωφελών συλλόγων. Έτσι και στα Γιάννενα έχουν καταγραφεί πολλοί κοινοτικοί σύλλογοι. Από τους πρώτους ήταν η Χεβρά Κεντοσσά, εθελοντική τιμητική αδελφότητα που αναλάμβανε τα της ταφής των νεκρών, και το Μπικούρ Χολίμ για τις επισκέψεις και τις φροντίδες σε ασθενείς και απόρους. Κοινοτικοί φορείς και εύποροι ιδιώτες προστάτευαν τα θρησκευτικά σχολεία και υποστήριζαν τους άπορους μαθητές με συσσίτια, όπως στην περίπτωση του Αρουχάτ Ανιγίμ, με διανομές σχολικού υλικού και ιματισμού, και του σωματείου Ματανότ Λαεβιονίμ, κάποτε και με εξαίρεσή τους από τα δίδακτρα. Σημαντικές ως προς το τελευταίο σημείο ήταν οι δράσεις που αναλάμβανε η Χεβρά Ταλμούδ Τορά, δηλαδή η Εβραϊκή Εκπαιδευτική Εταιρεία. Υπήρχαν σύλλογοι που υποστήριζαν νεαρές μητέρες ή προικοδοτούσαν άπορες κοπέλες (Χεβρά Νoσέ Γιετουμότ). Επί Τουρκοκρατίας, διαδεδομένο και επιβεβλημένο ήταν το Πιντυόν Σεβουγίμ, θεσμός για τη συγκέντρωση εσόδων για την απελευθέρωση ή εξαγορά ομόθρησκων αιχμαλώτων και σκλάβων. Λειτουργούσαν επίσης και κοινοτικά ιδρύματα όπως το γηροκομείο Μπετ Γιεσουά βε Ραχέλ.
Από το β΄ μισό του 19ου αιώνα εμφανίστηκαν οργανώσεις κοινωνικού, πολιτιστικού, πολιτικού και σιωνιστικού χαρακτήρα. Στα Γιάννενα ιδρύθηκε το 1918 ο σιωνιστικός σύλλογος Χεβρά Αμελέ Σιών, που προπαγάνδιζε την ανάγκη σύστασης ανεξάρτητου εβραϊκού κράτους στην Παλαιστίνη, συγκέντρωνε ποσά για την επίτευξη αυτού του σκοπού και διευκόλυνε το μεταναστευτικό κύμα προς την Παλαιστίνη. Παράλληλα, συστήθηκε η Ισραηλιτική Λέσχη Νέων, που συγκέντρωνε τα νεότερα μέλη της κοινότητας.
Δείτε την Ψηφιακή Παρουσίαση
