Η διαδεδομένη αντίληψη πως οι εβραϊκοί πληθυσμοί της Ευρώπης οδηγήθηκαν σαν «πρόβατα επί σφαγή» στα στρατόπεδα εξόντωσης είναι ένας από τους μύθους της σύγχρονης ιστοριογραφίας.
Στον αντίποδα της υποταγής υπήρχε η επιλογή της μάχης. Κάπου 30.000 Εβραίοι πολέμησαν ως αντάρτες σε Σοβιετική Ένωση, Λευκορωσία, Ουκρανία, Λιθουανία, Πολωνία, Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία και Ελλάδα. Στη Γιουγκοσλαβία, περίπου 5.000 εντάχθηκαν στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο και τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (Παρτιζάνοι), αριθμός που αντιστοιχούσε στο 7% του εβραϊκού πληθυσμού της χώρας. Στη Βουλγαρία, 460 Εβραίοι συμμετείχαν στην κομμουνιστική αντίσταση της χώρας και 125 σκοτώθηκαν ως αντάρτες. Στην ανατολική Ευρώπη δρούσαν ανεξάρτητες μονάδες και αποσπάσματα. Περίφημη είναι η ιστορία των Πολωνοεβραίων αδελφών Μπιέλσκι που το 1943 οργάνωσαν στα δάση της δυτικής Λευκορωσίας ένα ολόκληρο στρατόπεδο με 1.240 Εβραίους, αντάρτες και οικογένειες. Στη Δυτική Ευρώπη η συμμετοχή ήταν επίσης μεγάλη. Στη Γαλλία το κομμουνιστικό κόμμα στρατολόγησε πολλούς Εβραίους για το FTP-MOI (Francs-TireursetPartisans / Maind’ OeuvreImmigrée), μια ειδική οργάνωση στα αστικά κέντρα που τοποθετούσε βόμβες και εκτελούσε Γερμανούς αξιωματικούς και δοσιλόγους.
Διακριτή περίπτωση ήταν όσοι πήραν τα όπλα στην καρδιά του συστήματος βιομηχανικής εξόντωσης. Στα γκέττο και τα στρατόπεδα, η ίδια η επιβίωση ήταν αντιστασιακή πράξη, ενώ η εγγύτητα του θανάτου ωρίμαζε την ιδέα της εκδίκησης. Στην ανατολική Πολωνία, την Λιθουανία και τη Λευκορωσία, η εβραϊκή αντίσταση οδήγησε σε εξεγέρσεις 5 μεγάλα και 15 μικρά γκέττο, 5 μεγάλα στρατόπεδα και 18 στρατόπεδα εργασίας. Στην Κόβνα, το Μπιάλιστοκ, τη Βίλνα και το Μινσκ, χάρη σε ισχυρές αντιστασιακές ομάδες Εβραίων, μπόρεσαν να αποδράσουν στα δάση δεκάδες χιλιάδες ομοθρήσκων τους. Η επιλογή μιας αξιοπρεπούς ομαδικής θυσίας κατέληξε σε ένοπλες εξεγέρσεις και στα στρατόπεδα της Τρεμπλίνκα (2 Αυγούστου 1943), του Σομπιμπόρ (14 Οκτωβρίου 1943) και του Άουσβιτς ΙΙ-Μπίρκεναου (7 Οκτωβρίου 1944), ενώ κορυφαία στιγμή ήταν η Εξέγερση στο Γκέττο της Βαρσοβίας. Τον Ιανουάριο του 1943, 750 μαχητές των ομάδων «Εβραϊκή Μαχητική Οργάνωση (ZydowskaOrganizacjaBojowa/ ZOB)» και «Εβραϊκή Στρατιωτική Ένωση (ZydowskiZwiazekWojskowy / ZZW)» εξεγέρθηκαν χρησιμοποιώντας τα λίγα όπλα που είχαν συγκεντρώσει. Από τις 19 Απριλίου ως τις 16 Μαΐου, περίπου 13.000 Εβραίοι σκοτώθηκαν σε σκληρές μάχες δίνοντας ένα άφθαστο παράδειγμα γενναιότητας.
Δείτε την Ψηφιακή Παρουσίαση
