Στο επίπεδο αυτό εκτίθενται ενδυμασίες και ενδυματολογικά εξαρτήματα των Εβραίων του Ελλαδικού χώρου. Οι ενδυμασίες, κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας, αντανακλούν την αλληλεπίδραση των πολιτισμών και των τοπικών παραδόσεων των περιοχών της λεκάνης της ανατολικής Μεσογείου. Η ενδυμασία της οθωμανικής περιόδου ήταν ένα μείγμα μεσαιωνικών, ισλαμικών και βυζαντινών στοιχείων, εμπλουτισμένων από τις επιδράσεις της μογγολικής και περσικής τεχνοτροπίας. Στα μέσα του 16ου αιώνα, όλα αυτά τα στοιχεία ανέδειξαν ένα διακριτό ενδυματολογικό ύφος, το οποίο προσαρμόστηκε στις ανάγκες και στις απαιτήσεις κάθε μιλλέτ (εθνοτική-θρησκευτική ομάδα) της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και περαιτέρω στην κοινωνική θέση κάθε ατόμου. Το εθιμικό δίκαιο της αυτοκρατορίας απαγόρευε στους υπηκόους του Σουλτάνου να φορούν ευρωπαϊκού τύπου ενδύματα. Οι Ρωμανιώτες και οι Σεφαραδίτες Εβραίοι ακολουθούσαν έναν ενδυματολογικό τύπο ο οποίος, ως επί το πλείστον, αποτελούσε άμεση υιοθέτηση του καθημερινού οθωμανικού ενδύματος της εποχής, με κάποιες χαρακτηριστικές διαφοροποιήσεις ως προς το χρώμα των ενδυμάτων ή την απουσία αυτού, ως προς το σχέδιο τους και ως προς τον κεφαλόδεσμο. Από το 16ο έως το 19ο αιώνα, η ανδρική εβραϊκή ενδυμασία έπρεπε να είναι κατάλληλη για κοινωνικές συναναστροφές και ως εκ τούτου συντηρητική, μη διακριτή και λιτή. Από τις γυναίκες, οι οποίες περνούσαν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους στο σπίτι, ασχολούμενες με τα οικιακά και τη φροντίδα της οικογένειας, μόνο όσες ήταν ευκατάστατες είχαν τη δυνατότητα να αγοράζουν ενδύματα και κοσμήματα. Περιγραφές εκείνης της περιόδου μαρτυρούν τον πλούτο και τον εξωτικό χαρακτήρα των ενδυμασιών τους.
Δείτε επιλεγμένα αντικείμενα από την προθήκη
Νυφική ενδυμασία Εβραίας των Ιωαννίνων του 19ου αι. Αποτελείται, βασικά, από μεταξωτό μουαρέ Σαλβάρι, μπορκάρ Αντερί με χρυσά κεντήματα, μεταξωτό Φεζ και ποικίλα κοσμήματα.
Κάτω από το εορταστικό τους ένδυμα, οι γυναίκες φορούσαν μία μεταξωτή ή λινή πουκαμίσα, όπως αυτή από τα Ιωάννινα του 19ου αιώνα, η οποία είναι αντιπροσωπευτική της μορφής των γυναικείων εσωρούχων που ακολουθούν στο αχνάρι τους τη δαλματική Τουνίκα. Η τραχηλιά του ρούχου είναι διακοσμημένη στην ούγια της, με πλέξη από επάργυρο και επίχρυσο σύρμα σε ρομβοειδή σχέδια. Τα συμμετρικά κεντήματα του στήθους, συρμακέσικης τεχνικής, παριστούν άνθη και πουλιά, μοτίβα συνήθη στην ηπειρώτικη τέχνη.
Μεταξωτό παιδικό καφτάνι, συνοδευόμενο από σύνολο αντικειμένων, κοσμημάτων και φυλαχτών, για καλή τύχη και για τη προστασία του παιδιού από το κακό μάτι, 19ος – αρχές 20ου αι.
Ενδυμασία Σεφαραδίτισσας της Θεσσαλονίκης, 19ος – αρχές του 20ου αι.
Επίχρυση συρματερή πόρπη σε σχήμα φιόγκου, με επίθετη παράσταση δικέφαλου αετού, Ήπειρος, 19ος αι.
Επιχρωματισμένη λιθογραφία που απεικονίζει έναν Εβραίο έμπορο, καθισμένο οκλαδόν, να καπνίζει αργιλέ με φόντο πιθανώς το Βόσπορο. Φορά ένα κόκκινο Ταρμπούς, ένα περιτυλιγμένο φέσι, που αποτελούσε το επίσημο κεφαλοκάλυμμα των αρρένων υπηκόων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά το 1829, ένα ριγέ καφτάνι περισφυγμένο με υφασμάτινο ζωνάρι και έναν ποδήρη εξωτερικό επενδύτη με γούνα, όλα βασικά δομικά στοιχεία της ανδρικής ενδυμασίας όλων των υπηκόων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το σύνολο δεν φέρει διακριτά εβραϊκά στοιχεία, καθώς τέτοια, είχαν ήδη εκλείψει στον ύστερο 19ο αιώνα.
Το σύνολο των κοσμημάτων που χρονολογούνται από το 19ο και τις αρχές του 20ού αιώνα, ρίχνει φως στο παρελθόν των εν πολλοίς σεφαραδίτικων κοινοτήτων των Σερρών, της Δράμας, της Καβάλας και της Κομοτηνής. Κατά το εβραϊκό έθιμο, συγκεκριμένα κοσμήματα δωρίζονταν στην υποψήφια νύφη την περίοδο από τον αρραβώνα μέχρι το γάμο: Ρολόγια τσέπης, συστραμένα βραχιόλια από ασήμι ή χρυσό, φυλαχτά, σκουλαρίκια και δαχτυλίδια. Βραχιόλια από διάδετες αλυσίδες με διακοσμημένα κλειδωτήρια αποτελούσαν παραδοσιακά κοσμήματα, τόσο των Εβραίων όσο και των Χριστιανών γυναικών στα Βαλκάνια και την Τουρκία με διαφοροποιήσεις, ως προς το σχήμα και το σχέδιο, ανάλογα με την περιοχή ή τη θρησκεία.
Επιστροφή
